Somhairle MacGill-Eain Air-loidhne
Bàrdachd
separator
 
Eachdraidh-beatha Bàrdachd Sgrìobhaidhean Lèirmheasach Leabhar-chlàr Companaich Litreachail eadar-nàiseanta Foillsichidhean Duaisean agus Urraman Clàr-eachdraidh
img
Urras Shomhairle
An t-Urras
Eachdraidh
Na h-Urrasairean
Obair an Urrais
Bòrd Stiùiridh
Partners Awards for All Comunn na Gàidhlig Bòrd na Gàidhlig UK LEADER Gaelic Media Service Sabhal Mòr Ostaig Scottish Arts Council Comunn na Gàidhlig Scottish Arts Council Awards for All Comunn na Gàidhlig The PRS Foundation for New Music Gaelic Arts Highland 2007 Bòrd na Gàidhlig UK LEADER Gaelic Media Service Comunn na Gàidhlig Awards for All Comunn na Gàidhlig Bòrd na Gàidhlig UK LEADER Gaelic Media Service Comunn na Gàidhlig Scottish Arts Council Awards for All Comunn na Gàidhlig The PRS Foundation for New Music Gaelic Arts Highland 2007 Bòrd na Gàidhlig UK LEADER Gaelic Media Service Comunn na Gàidhlig Awards for All Comunn na Gàidhlig Bòrd na Gàidhlig UK LEADER Gaelic Media Service Comunn na Gàidhlig Scottish Arts Council Awards for All Comunn na Gàidhlig The PRS Foundation for New Music Gaelic Arts Highland 2007 Bòrd na Gàidhlig UK LEADER Gaelic Media Service Comunn na Gàidhlig Scottish Arts Council Awards for All Comunn na Gàidhlig The PRS Foundation for New Music Gaelic Arts Highland 2007 Bòrd na Gàidhlig UK LEADER Gaelic Media Service Comunn na Gàidhlig Awards for All Comunn na Gàidhlig Bòrd na Gàidhlig UK LEADER Gaelic Media Service Comunn na Gàidhlig Scottish Arts Council Awards for All Comunn na Gàidhlig The PRS Foundation for New Music Gaelic Arts Highland 2007 Bòrd na Gàidhlig UK LEADER Gaelic Media Service Comunn na Gàidhlig Awards for All Comunn na Gàidhlig Bòrd na Gàidhlig UK LEADER Gaelic Media Service Comunn na Gàidhlig Scottish Arts Council Awards for All Comunn na Gàidhlig The PRS Foundation for New Music Gaelic Arts Highland 2007 Bòrd na Gàidhlig UK LEADER Gaelic Media Service Comunn na Gàidhlig Awards for All Comunn na Gàidhlig Bòrd na Gàidhlig UK LEADER Gaelic Media Service Comunn na Gàidhlig Scottish Arts Council Awards for All Comunn na Gàidhlig The PRS Foundation for New Music Gaelic Arts Highland 2007 Bòrd na Gàidhlig UK LEADER Gaelic Media Service Comunn na Gàidhlig Scottish Arts Council Awards for All Comunn na Gàidhlig The PRS Foundation for New Music Gaelic Arts Highland 2007 Bòrd na Gàidhlig UK LEADER Gaelic Media Service Comunn na Gàidhlig Awards for All Comunn na Gàidhlig Bòrd na Gàidhlig UK LEADER Gaelic Media Service Comunn na Gàidhlig Scottish Arts Council Awards for All Comunn na Gàidhlig The PRS Foundation for New Music Gaelic Arts Highland 2007 Bòrd na Gàidhlig UK LEADER Gaelic Media Service Comunn na Gàidhlig Awards for All Comunn na Gàidhlig Bòrd na Gàidhlig UK LEADER Gaelic Media Service Comunn na Gàidhlig Scottish Arts Council Awards for All Comunn na Gàidhlig The PRS Foundation for New Music Gaelic Arts Highland 2007 Bòrd na Gàidhlig UK LEADER Gaelic Media Service Comunn na Gàidhlig Awards for All Comunn na Gàidhlig Bòrd na Gàidhlig UK LEADER Gaelic Media Service Comunn na Gàidhlig Scottish Arts Council Awards for All Comunn na Gàidhlig The PRS Foundation for New Music Gaelic Arts Highland 2007 Bòrd na Gàidhlig UK LEADER Gaelic Media Service Comunn na Gàidhlig Scottish Arts Council Awards for All Comunn na Gàidhlig The PRS Foundation for New Music Gaelic Arts Highland 2007 Bòrd na Gàidhlig UK LEADER Gaelic Media Service Comunn na Gàidhlig Awards for All Comunn na Gàidhlig Bòrd na Gàidhlig UK LEADER Gaelic Media Service Comunn na Gàidhlig Scottish Arts Council Awards for All Comunn na Gàidhlig The PRS Foundation for New Music Gaelic Arts Highland 2007 Bòrd na Gàidhlig UK LEADER Gaelic Media Service Comunn na Gàidhlig Awards for All Comunn na Gàidhlig Bòrd na Gàidhlig UK LEADER Gaelic Media Service Comunn na Gàidhlig Scottish Arts Council Awards for All Comunn na Gàidhlig The PRS Foundation for New Music Gaelic Arts Highland 2007 Bòrd na Gàidhlig UK LEADER Gaelic Media Service Comunn na Gàidhlig Awards for All Comunn na Gàidhlig Bòrd na Gàidhlig UK LEADER Gaelic Media Service Comunn na Gàidhlig Scottish Arts Council Awards for All Comunn na Gàidhlig The PRS Foundation for New Music Gaelic Arts Highland 2007 Bòrd na Gàidhlig UK LEADER Gaelic Media Service Comunn na Gàidhlig Scottish Arts Council Awards for All Comunn na Gàidhlig The PRS Foundation for New Music Gaelic Arts Highland 2007 Bòrd na Gàidhlig UK LEADER Gaelic Media Service Comunn na Gàidhlig Awards for All Comunn na Gàidhlig Bòrd na Gàidhlig UK LEADER Gaelic Media Service Comunn na Gàidhlig Scottish Arts Council Awards for All Comunn na Gàidhlig The PRS Foundation for New Music Gaelic Arts Highland 2007 Bòrd na Gàidhlig UK LEADER Gaelic Media Service Comunn na Gàidhlig Awards for All Comunn na Gàidhlig Bòrd na Gàidhlig UK LEADER Gaelic Media Service Comunn na Gàidhlig Scottish Arts Council Awards for All Comunn na Gàidhlig The PRS Foundation for New Music Gaelic Arts Highland 2007 Bòrd na Gàidhlig UK LEADER Gaelic Media Service Comunn na Gàidhlig Awards for All Comunn na Gàidhlig Bòrd na Gàidhlig UK LEADER Gaelic Media Service Comunn na Gàidhlig Scottish Arts Council Awards for All Comunn na Gàidhlig The PRS Foundation for New Music Gaelic Arts Highland 2007 Bòrd na Gàidhlig UK LEADER Gaelic Media Service Comunn na Gàidhlig Scottish Arts Council Awards for All Comunn na Gàidhlig The PRS Foundation for New Music Gaelic Arts Highland 2007 Bòrd na Gàidhlig UK LEADER Gaelic Media Service Comunn na Gàidhlig
Naidheachd Gailearaidh Meadhanan Mapaichean Cuimhneachain
'
An Cuilitheann EARRANN IV An Cuilitheann (pdf)
EARRANN I EARRANN V  
EARRANN II EARRANN VI  
EARRANN III EARRANN VII  

An Cuilitheann

EARRANN VII

’S ioma car a chuir an saoghal
on chunnaic Aeschylus aogas
suinn-dè-duine crochte màbte
air Caucasus nan sgurra gàbhaidh:
an dia fhuair dealbh air cruth daonda,
Iupatar borb, le iadach claoine
a’ cur nam biatach acrach mùinte
a shracadh ’s a dh’ith’ a ghrùdhain:
an cinne-daonna air na creagan
a’ ceusadh anama fhèin ri sgreadan
nan eun is nam brùidean fiadhaich
a fhuair an toirt fhèin on bhiathadh.
Dh’aom Iupatar, an gealtair brùideil,
agus Iahweh an t-Iùdhach
ach cha tàinig àm riamh
’s nach d’ fhuair uachdarain dia
a chrochadh air na beanntan cràbhach
colainn ìobairt nan sàr-fhear.
Chrochadh Crìosda air crois-ceusaidh
agus Spartacus le cheudan;
bha ioma biatach dè am Breatainn
a rinn an obair oillteil sgreataidh,
agus cheusadh ioma Crìosda
an uiridh agus am bliadhna.

Thuirt Shelley gun do chlisg am mullach
Caucasach ri pian a’ churaidh,
agus chunnaic mise leumraich
air sliabh a’ Chuilithinn le èibhneas
ri faicinn Dimitrov ’na aonar
a’ toirt air an spiorad dhaonda
leum às a chochall le faoisgneadh
gu stad analach an t-saoghail.
Anns an stad ud bhàsaich diathan
aosta bùirdeasach crìona;
thuit iad bho na mullaichean caola
sìos gu glomharan le glaodhaich.

Ach tha a’ bhiatach ’s an clamhan
fhathast air sliosan nam beann allaidh.
Chaidh mo ghaol leam air a’ bheinn
feuch an cluinneadh i an t-seinn
a bha air stùcan nan ceum gàbhaidh;
chual’ is leth-thuig i ’m mànran
agus air ball bha cruth na biataich
air a bòidhche ghil chianail
agus ’s ann tholl i mo chliathaich.

Tha ioma eun air a’ bheinn,
cuid dhiubh balbh is cuid a’ seinn.

Chaidh mi mach air frìth nan àrd bheann,
thug mi leam mo chuid chàirdean,
chual’ iad ùrlar a’ ghàir chiùil
agus ’s ann shìn iad air màbadh
a’ chrutha mhòir choimhich allail
a bha ’n crochadh ris an stalla.

Reubaidh gob an eòin an toibheum
a tha air bilean an naomh-oilein.

Choisich mi air àird nam beann
’s dà ghaol a’ sabaid na mo cheann:
bha biataichean geala ’s breuna
a’ pianadh mo chridhe le lèireadh.

Cha mhise Clio an t-saoghail
’s fhuair mi am mullach aognaidh.

’S mise Clio an t-saoghail;
chunnaic mise mòran saothrach:
mheal mi bochdainn còmh’ ri Lenin
agus ri milleanan cheana.

Thogadh às a’ mhuir an uilebheist
’s chuireadh i air àird a’ Chuilithinn;
bha i cearclach an àm ruagaidh
a-mach à doimhne nan cuantan,
ach a-nise tha i dìreach
a’ leum ri gaoith an aghaidh sìne;
chunnacas an nathair a’ leumraich
is aodann nèimh air a bheumadh.

Chunnacas Crìosda dol mun cuairt
air a’ mhullach lom fhuar.

Chunnacas còmhlan a bh’ air dìreadh
geur chreag sgurrachan strìtheil.

Latha dhomh sa Chuilitheann chreagach,
chuala mi phìob mhòr ga spreigeadh,
nuallan cinne-daonna freagairt,
an eanchainn ’s an cridhe leagte.

Chualas iolach air na slèibhtean,
gàir shaorsa an t-sluaigh ag èirigh.

Air na sgurrachan mun cuairt
bha na beò-mhairbh is am buaidh:
Toussaint, Marx, More, Lenin,
Liebknecht, Ó Conghaile, MacGill-Eain,
agus ioma spiorad àrdain
a chuireadh às an càs na Spainne.

Bha mìle bliadhna mar shiaban
ceò air a chall san iarmailt;
bha Chlio mhòr a’ sìor èirigh,
ceud mìle bliadhn’ crìon ra lèirsinn:
’s ise chunnaic an Cuilitheann
ag èirigh air taobh eile duilghe.

Commune na Frainge air èirigh
’s a’ sìor choiseachd air na slèibhtean,
agus Càisg bhiothbhuan Èireann
’na teine nach smàl an èiginn;
MacCaluim, Dòmhnall MacLeòid, MacMhuirich
a’ sìor choiseachd ar munaidh,
tìodhlacadh MhicGill-Eain an Glaschu
a’ suaineadh thar sràidean chas bheann;
slabhraidhean an Tatu Hò ’nan stàilinn
a’ riaghan eadar sgurrachan gàbhaidh.

Bleithear roinn an spioraid dhaonda
air creachainnean geura aonaich.
Tha an cridhe nach gabh sracadh
agus an eanchainn nach gabh tachdadh
a’ coiseachd, a’ sìor choiseachd còmhla
thar sgurrachan dubha na dòrainn.

Ag èirigh air taobh eile duilghe
chithear barrachd na aon Chuilitheann,
chithear Cuilitheann gorm an Eilein
agus dà Chuilitheann eile,
Cuilitheann na h-Albann aosta
is Cuilitheann a’ chinne-daonna,
trianaid Cuilithinn a’ taomadh
a h-onfhaidh sgurraich air an t-saoghal:
trianaid Cuilithinn ag èirigh
thar ànradh buan nan sleibhtean.
Ròs dubh a’ Chuilithinn ghuinich
dearg le fuil cridhe ’n duine;
ròs ciar na h-eanchainne glaise
dearg le tuar na fala braise;
ròs geal tuigse nan saoi
dearg leis an fhuil gun chlaoidh;
ròs dearg misneachd nan laoch
thar mullach shlèibhtean ’na chaoir.

Snighe dubh air an stalla,
an dubh-chosnadh is fallas fala;
snighe dubh air an iarmailt,
ànradh nam milleanan ga ciaradh;
an t-ànradh buan a thàinig
agus an t-ànradh nach tàinig,
agus an t-ànradh a tha againn,
an t-ànradh goirt marbhteach fada:
Crìosda an crochadh air a’ chrois
agus Spartacus ’na chois,
gach mìle bliadhna saothrach maille,
duilleagan searbha an ròis shaillte:
an dubh-chosnadh ’na throm-laighe,
an tàmailt, an fhiabhrais, a’ chaitheamh,
duilleagan an ròis iargalt
’nan trom-laighe air an iarmailt.

Neo ’r-thaing chithear an Cuilitheann
’s e ’g èirigh air taobh eile duilghe;
Cuilitheann liriceach nan saor,
Cuilitheann aigeannach nan laoch,
Cuilitheann na h-inntinne mòire,
Cuilitheann cridhe garbh na dòrainn.

Fada, cian fada, fada air fàire
chì mi tulgadh a’ Chuilithinn chràcaich,
thar marannan dòlais, thar mòinteach àmhghair,
chì mi geal shuaimhneas nan stuadh bheann àrda.

 

Cò seo, cò seo oidhche dhona,
cò seo a’ coiseachd air a’ mhonadh?
Ceumannan spioraid ri mo thaobh
agus ceumannan ciùin mo ghaoil,

ceumannan, ceumannan air na slèibhtean,
monmhar cheumannan ag èirigh:
ceumannan fiata, ceumannan ciùine,
ceumannan èalaidh socair mùinte.

Cò seo, cò seo oidhche dunaidh,
cò seo a’ coiseachd air a’ mhullach?
Tannasg eanchainne luime nochdte,
fuar ri aognaidheachd an torchairt.

Cò seo, cò seo oidhche ’n spioraid?
Chan eil ach tannasg lom cridhe,
manadh leis fhèin a’ falbh a’ smaointinn,
cliabh feòil-rùiste air an aonach.

Cò seo, cò seo oidhche chridhe?
Chan eil ach an nì do-ruighinn,
an samhla a chunnaic an t-anam,
Cuilitheann ag èirigh thar mara.

Cò seo, cò seo oidhche ’n anama
a’ leantainn fiaradh an leòis fhalbhaich?
Chan eil, chan eil ach am falbhan
a’ sireadh a’ Chuilithinn thar fairge.

Cò seo, cò seo oidhche chinne?
Chan eil ach samhla an spioraid,
anam leis fhèin a’ falbh air slèibhtean,
ag iargain a’ Chuilithinn ’s e ’g èirigh.

Thar lochan fala clann nan daoine,
thar breòiteachd blàir is strì an aonaich,
thar bochdainn, caitheimh, fiabhrais, àmhghair,
thar anacothroim, eucoir, ainneairt, ànraidh,
thar truaighe, eu-dòchais, gamhlais, cuilbheirt,
thar ciont is truaillidheachd, gu furachair,
gu treunmhor chithear an Cuilitheann
’s e ’g èirigh air taobh eile duilghe.



An Cuilitheann EARRANN IV An Cuilitheann (pdf)
EARRANN I EARRANN V  
EARRANN II EARRANN VI  
EARRANN III EARRANN VII  


* * *


Sgrùd liosta nan dàn a rèir na h-ama

Sgrùd liosta nan dàn an òrdugh na h-aibidil

Childhood in Raasay Childhood in Raasay


Dàin a rèir an ainm

Gailearaidh
   
'