An Cuilitheann

EARRANN III

Tha na boglaichean air sgaoileadh,
a’ cuairteachadh beanntan an t-saoghail,
gus an sluig iad an Roinn-Eòrpa,
Aimeireaga ’s an Àisia còmhla.
Fàsaidh is bàrcaidh an ruaimleach
’s i bàthadh ann an tuil mòr brèine
na tha fialaidh, còir is dìreach,
critheanaich gach uile thìre.
Tha ’n t-sùil-chruthaich domhainn saidhbhir,
a’ slugadh fearann nan neo-aoibhneach,
brat na saille, dubh is duainidh,
a’ mùchadh nam mìltean thruaghan:
’s ioma sgurra ’s mòran chluaintean
a chaidh fodha anns a’ chuan ud:
bhàthadh an Cuilitheann ’s am Bràighe,
’s cha mhòr Dia anns na nèamhan.
Bhàthadh Minginis roimhe
agus Bràcadal cuideachd;
och, a bhoglaichean fuilteach,
cò idir a stadas ur tuiltean?
Cò bheir faochadh dhan àmhghar
mur tig an t-Arm Dearg sa chàs seo?

Tha ioma ròs is lili bhòidheach
a’ cinntinn air uachdar na mòintich,
bòidheach ann an dath ’s an còmhdach
ged a dh’fhàs iad air an òtraich,
ach thig a’ bhrèine anns an anam
a’ mealladh rudhadh na fala.

Tha ioma craobh dhosrach snodhaich
a’ fàs anns a’ bhoglaich choimhich
is ioma eun treun-sgiathach àlainn
a sheas orra mus deach a bhàthadh;
ach an uair a thig an laomadh,
sluigear flùr is eun is craobhan.

Och, a bhoglaichean sanntach,
shluig sibh an t-Ar-a-mach mòr Frangach,
shluig sibh a’ Ghearmailt is an Eadailt,
is fhad’ on shluig Alba ’s Breatainn;
shluig sibh Aimeireaga ’s na h-Innsean,
an Aifric is magh mòr na Sìne,
’s a Thì mhòir, b’ e siud an t-àmhghar,
gun d’ shluig sibh gaisge na Spàinne.

Siud oirbh, a bhoglaichean sanntach,
tha sibh moiteil garg ceannsail;
sibh a dh’fhaodas, tha sibh dligheach
air seirbheis eanchainne gun chridhe:
fhuair sibh dubh-chosnadh nan saoidhean
ioma latha dh’aindeoin caoidhe.

A chlanna nan uachdaran ceannsail,
dannsaibh anns a’ bhoglaich aingidh,
thigibh gu spòrsa air na bruachan,
chan fhada bhios sibh fhèin an uachdar.
Thoiribh sgrìob a Chille Chòmhghain
a dhannsa air uaigh an t-seòid ud,
agus dèanaibh turas Ghlaschu
is uaigh MhicGill-Eain ann a’ glasadh.
Dèanaibh dannsa chridheil aoibhneach
mus bàthar sibh fhèin sna h-aibhnean:
mòr an t-sùil-chruthaich shearbh
’s tha maoidheadh air an Sgurra Dhearg.

An cuala sibh an sgeul grànda
gun do spothadh an t-Àigeach?
Bha ioma bùirdeasach is bàillidh
ga chumail fodha anns a’ chàthar.
Sgaradh a chlachan agus eanchainn:
rinneadh droch dhìol air an ainmhidh;
rinn iad mèilich dhe shitrich,
dh’fhàgadh e air an t-sitig.
Thugadh bhuainn ar n-each iomraidh,
bàthaidh na boglaichean an t-iomlan.

An deach innse dha na Dalaich
mar thachair dhan each lùthmhor allail?
An deach innse anns a’ Bhràighe
dìol an ainmhidh mheanmnaich làidir?
Chualas anns an Ruis ’s sna h-Innsean,
san Fhraing ’s le milleanan na Sìne,
ach cha d’ ràinig am fios Alba,
Òir tha i bodhar is fo dhalla-bhrat,
is ged a dh’innsear e an Sasainn,
cha thuig na h-ùmpaidhean fhathann.

Tha na Sgitheanaich uile ciùrrte
leis na thachair dhan bhrùid ud,
tha fir na h-Albann uile breòite
a dh’aindeoin aineolas an sgeòil ud:
tha na Sgitheanaich uile brùite
leis na thuigeas iad dhen chùis ud;
saoil sibh a bheil fear an Glaschu
a thuigeas ’s a mhìnicheas am masladh?

Dhìrich mi moch madainn Dòmhnaich
gu mullaichean nam baideal ceòthar,
chunnaic mi na Bùirdeasaich an òrdugh,
Dòmhnallaich gun bhuaidh, is Leòdaich.

Dìreadh a mach glùn Choir’ Each
dh’aithnich mi bhur sùrd ’s bhur dreach:
ged bha mo dhùthaich ’na fàsaich,
cha b’ èirig air a’ chùis an tràth ud.

An cuala sibh an sgeul salach
mar rinneadh air an Àigeach Dhalach?
Beag siud dhen gnìomharan trùillich,
obair uachdaran ’s am fùidsean.

Tha mi cràiteach mun each bhuadhar
a thogadh a cheann àrd thar chuantan,
a bheireadh an dùbhlan le shèitrich
do ghailebheinn a’ Chuain Shiair ag èirigh.

Bha uair a chuala mi le annsachd
mu dhannsa fhrioghan air a cheann-san
nuair thogadh anns an Eilean meirghe
breac le lot is sgàrlaid feirge.

Saoil nan robh mi fhìn ’na dhìollaid
nuair thàinig faramachd na bliadhna,
an robh mi air beireachd air MacDhiarmaid,
ge cruaidh a dhoineannachd thar iarmailt?
An robh mi air beireachd air MacDhòmhnaill,
a dh’aindeoin beithir-theine a ghlòir-san?
Ach chan fhaca mi a’ mhòrachd,
’s feumar stad far am fòghainn,
Sgitheanach ri taobh Màiri Mòire.
Ach chan inns mi dha spiorad làidir
nach tàinig tilleadh air an tràigh ud;
seachnaidh mi clàr treun a h-aodainn
’s mo sgeul air buaidh ar n-Eilein traoighte.

O mhullaichean a’ Chuilithinn chràcaich
chunnacas ioma ìomhaigh àlainn,
cuid a’ cnocaireachd nan àrd bheann,
cuid eile, theirinn, air am bàthadh:
eadhon anns a’ bhoglaich ghrànda
chunnacas faileasan na h-àille:
chunnacas gaisge, gliocas, nàire,
chunnacas òige, ceòl is gàire,
agus fialaidheachd a’ chridhe,
treuntas is aighear do-ruighinn.
Chunnacas gach flùr a dh’fhàsas,
eadhon an taobh gonte cràiteach;
ach ann an aon chan fhacas riamh ann
tuigse Lenin is taobh dearg Chrìosda;
chan fhaicear an dithis còmhla
a dh’aindeoin farsaingeachd na mòintich;
chan fhaicear ann an aon àit’ iad
ach air mullach lom nan àrd bheann.

Bha deuchainn ’na mo spiorad aognaidh
nuair a smaoinich mi gum b’ e t’ aodann
a chunnaic mi sa mhòintich bhaoith ud.
A luaidh, m’ annsachd is mo ghaol geal,
tha fhios nach diù leatsa ’n taobh ud.
Lìon mo chridhe ’na lasair caoire
ri t’ fhaicinn air a’ mhullach fhaoilidh.

’S ioma bàthadh de nì boìdheach
a rinn a’ bhoglach ’na h-òtraich;
ach cha do bhàth i mo ghràdh geal:
aon chomharradh gu ruig i fàillinn.

Ciaraidh an latha air a’ mhòintich
ged a tha i oillteil bòrcach,
dubhaidh an oidhche air a bruachan,
tuitidh is traoghaidh a ruaimle,
tràghaidh a muir-làn mòr bàrcach;
thig coltas eile air an àrainn,
leasaichear bho bhàthadh ’s duilighinn
is èiridh latha air a’ Chuilitheann.